Trong vòng 1 tháng qua, nhiều hộ trồng tiêu tại xã Bình Quế (Thăng Bình) đang phải điêu đứng bởi những cây tiêu còn hơn 2 tháng nữa mới bắt đầu thu hoạch, thì xảy ra hiện tượng vàng lá và chết dần. Bao nhiêu công sức, tiền của của các hộ dân đầu tư vào cây tiêu đang đứng trước nguy cơ trắng tay.

Ba năm trước, anh Trương Công Hậu (tổ 14 thôn Bình Phụng) đã tự tay đào hố trồng 2 sào với 200 trụ tiêu. Nhờ đất tốt và chăm sóc cẩn thận nên 2 sào tiêu phát triển nhanh và cho vụ trái đầu tiên. Thế nhưng chỉ còn hơn 2 tháng nữa, cây tiêu mới bắt đầu bước vào vụ thu hoạch chính đã xuất hiện tình trạng chết hàng loạt. Chưa kịp mừng vì thu hoạch lứa tiêu đầu, bây giờ cũng chính anh Hậu lại tự tay nhổ bỏ những cây tiêu do chính công sức mình trồng.  Theo anh Trương Công Hậu, năm 2010 anh vào tận các tỉnh Tây Nguyên để học cách trồng tiêu. Năm sau đó, anh trồng thử nghiệm 1 sào tiêu. Kết quả, ngoài mong đợi, cây tiêu đã cho thu nhập cao hơn so với các loại cây khác. Cuối năm 2015, anh Hậu trồng thêm 2 sào tiêu. Qua 3 năm, cây tiêu gần đến thời điểm thu hoạch thì xảy ra hiện tượng vàng lá và chết cây. “Đến nay, cả vườn tiêu chỉ còn lại vài trụ, bước sang tháng 5, vườn tiêu của gia đình tôi  cho thu hoạch. Thế nhưng hiện nay cây tiêu có triệu chứng vàng lá rồi sau đó chết. Hiện tượng này gọi là  chết nhanh. Qua theo dõi, do thời tiết năm nay mưa nhiều dẫn đến thối rễ. Nhìn thân vẫn xanh, tưởng còn sống nhưng nắng lên thì cây tiêu bắt đầu khô và chết dần. Bây giờ tôi cũng tranh thủ nhổ bỏ những gốc tiêu chết. Còn trái tiêu thời điểm này thì cũng chưa ăn được nên bỏ luôn” - anh Hậu nói.

Còn hơn 2 tháng nữa, 200 gốc tiêu của gia đình chị Nguyễn Thị Phương cũng ở tổ 14 thôn Bình Phụng mới bắt đầu thu hoạch lứa tiêu đầu tiên. Chính chị cũng không thể ngờ, vụ thu hoạch tiêu đầu tiên cũng là vụ thu cuối cùng, nhưng lại là thu hoạch non. Lý do là toàn bộ gần 200 gốc tiêu của gia đình đã có 100 trụ chết hoàn toàn, số còn lại thì bắt đầu vàng lá. Bao công sức chăm sóc, bây giờ xem như đổ sông, đổ biển. Chị Phương cho hay, bây giờ cây tiêu nào chết thì chặt xuống. Mình tranh thủ hái trái được chừng nào hay chừng ấy để phơi bữa sau dùng. “Gia đình đầu tư rất nhiều tiền bạc vào cây tiêu. Trung bình mỗi trụ tiêu chi phí 1 triệu đồng. Ngoài vốn của gia đình thì tôi cũng vay  30 triệu đồng. Bây giờ, tôi mong muốn các cấp hỗ trợ để sau này tái sản xuất” - chị Phương nói.

Thời gian qua, trước  hiệu quả từ cây tiêu mang lại cho các hộ dân, năm 2017, Bình Quế đã đưa cây tiêu vào  Đề án phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho cư dân xã Bình Quế giai đoạn 2017-2021 và trích 100 triệu đồng từ nguồn vốn nông thôn mới hỗ trợ cho 40 hộ trồng tiêu. Mặc khác, địa phương đã thành lập Tổ hội nghề nghiệp trồng tiêu tại thôn Bình Phụng để hỗ trợ các hộ về kỹ thuật trồng. Sự vào cuộc của Bình Quế là điều thiết thực, hữu ích để tạo cú hích phát triển cây tiêu trong tương lai. Thế nhưng trong vòng 1 tháng qua, nhiều trụ tiêu chết khiến nông dân lo lắng. Ông Nguyễn Thái Hậu- Chủ tịch UBND xã Bình Quế khẳng định, đến thời điểm hiện nay, toàn xã đã có gần 700 trụ tiêu chết hoàn toàn, địa phương cũng đã báo cáo sự việc cho các ngành chức năng của huyện Thăng Bình để có phương án xử lý. “ Hiện nay, toàn xã Bình Quế có gần 4.000 trụ tiêu với 40 hộ tham gia trồng. Thời gian qua, một số hộ đã trồng lâu năm cho thu nhập cao hơn các loại cây trồng khác. Do vậy, nhiều hộ đã chuyển đổi diện tích để chuyển sang trồng tiêu với mong muốn thu nhập cao. Vậy mà, bây giờ cây tiêu chết, nhiều hộ trồng đang rất bất an. Nhất là các hộ  trong quá trình đầu tư đã vay mượn nhiều nơi từ 30-100 triệu đồng. Địa phương mong muốn các ngành chức năng cấp trên có phương án hỗ trợ, nhất là các khoản vay để các hộ tiếp tục tái sản xuất để trả dần chi phí” – ông Hậu cho biết.

Nông dân Bình Quế đang phá bỏ những cây tiêu bắt đầu vàng lá và chết dần. Ảnh: Biên Thực.

Sau khi xuất hiện tình trạng tiêu chết tại xã Bình Quế, các ngành chức năng của huyện Thăng Bình đã có mặt tại hiện trường để khảo sát, tìm hiểu nguyên nhân. Theo ông Hồ Ngọc Quảng- Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Thăng Bình, qua kiểm tra, cho thấy tỷ lệ tiêu chết rất cao. Trong giới chuyên môn gọi đây là bệnh chết nhanh ở cây tiêu. Nguyên nhân là do mưa lớn kéo dài trước đó, một số vườn trồng tiêu không thoát nước kịp, làm cho đất ẩm  đã tạo điều kiện cho một loại nấm phát triển gây ra bệnh chết nhanh ở cây tiêu.  Về biện pháp khắc phục, đối với những cây đã chết thì bà con nên nhanh chóng dọn dẹp, thu gom và đốt, rễ thì đào sâu lấy lên. Hố đất  trống còn lại thì rải vôi, tẩy uế. Đối với những cây tiêu còn xanh thì tiếp tục tưới nước, chất dinh dưỡng bằng các chế phẩm chất sinh học để kích thích bộ rễ ra thêm. Sau đó dùng các loại thuốc đặc hiệu, thuốc kháng khuẩn như Trichoderma, bổ sung phân chuồng để cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây trong điều kiện nắng nóng. Tuy nhiên, hiện nay thị trường thuốc bảo vệ thực vật ở Thăng Bình lại không có thuốc đặc trị để cung ứng đủ cho nông dân phòng trừ bệnh chết nhanh trên cây tiêu, gây khó khăn cho nông dân để tìm hiểu, mua và sử dụng. “Hiện một số hộ trồng tiêu có kinh nghiệm đã nhờ người thân ở các tỉnh Tây Nguyên mua thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ cho cây tiêu. Đối với các hộ nông dân chưa tiếp cận được quản lý về bệnh chết nhanh, chết chậm ở cây tiêu. Do đó đến khi cây tiêu chết thì không có biện pháp xử lý và bỏ không chăm sóc nên tỷ lệ chết rất cao”- Ông Quảng nói thêm.

Giang Biên- Trung Thực