Một số nông dân trên địa bàn huyện Thăng Bình tranh thủ thời gian rảnh đã lên rừng tìm mật ong. Mỗi lít mật ong rừng nguyên chất hiện nay có giá khoảng 500.000 đồng, đã đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho những người “săn mật ong rừng”. Tuy nhiên, “nghề đi ong” này cũng nhiều vất vả và lắm hiểm nguy.

6 giờ 30 sáng, tôi cùng anh Nguyễn Lợi (xã Bình Phú) và anh Nguyễn Tấn Hậu (xã Bình Quế) – những người có nhiều kinh nghiệm bắt đầu chuyến đi lên rừng, tìm ong. “Hôm nay, chúng ta đi khu vực rừng già tại Suối Tiên (xã Quế Hiệp, huyện Quế Sơn), khu này nhiều ong và đường cũng dễ đi.” – anh Lợi vừa nhấp vội ly trà vừa nói.Từ Thăng Bình, chúng tôi đi khoảng 1 giờ đồng hồ là đến nơi, đường khá xa nhưng cũng tương đối dễ đi. Dừng xe dưới bìa rừng, chúng tôi đi bộ theo một con đường mòn khá nhỏ, dốc và lởm chởm đá để đến địa điểm mà theo anh Lợi nói là có thể tìm ong. Từ dưới nhìn lên xung quanh, nơi đây núi tiếp núi, xanh ngắt, mênh mông.

“Truy vết” ong rừng

“Mỗi mùa, sẽ có một cách khác nhau để bắt hướng tìm ong. Thời điểm sau Tết Nguyên đán, mùa lúa trổ, ong sẽ di chuyển xuống những cánh đồng lúa để hút phấn. Mùa này rất dễ bắt hướng ong về tổ. Còn thời điểm này (tháng 5), ong sẽ tìm những cây Đọt Nước đang trổ bông để hút nhụy” – anh Lợi nói.

Anh Nguyễn Tấn Hậu (xã Bình Quế) cho biết thêm khi vào mùa nắng nóng có thêm một cách để “bắt hướng ong” đó là đi dọc theo những khe suối chảy dọc từ đỉnh núi xuống. “Chỉ cần quan sát tại những khe nước này, từ khoảng 7 đến 10 giờ sáng, ong sẽ bay đến để hút nước, mình sẽ sử dụng ống nhòm để theo dõi ong. Thông thường sau khi hút nước xong, ong sẽ bay thẳng về tổ nên rất dễ tìm được vị trí tổ ong” – anh Hậu chia sẻ.

 

Anh Lợi sử dụng ống nhòm để theo dõi hướng bay của ong

Năm 2019, anh Lợi đầu tư hơn 11 triệu đồng để mua một chiếc ống nhòm. Theo anh Lợi, chiếc ống nhòm này rất hữu ích trong việc bắt hướng ong. “Khi đứng ở một vị trí thuận lợi, thông qua ống nhòm, mình có thể thấy rõ vị trí ong đang ở cách xa hơn 100 mét hoặc thấy đường di chuyển của ong để từ đó có thể dễ dàng tìm được vị trí tổ ong” – anh Nguyễn Lợi cho biết.

Lần theo dấu đường ong bay từ cây Đọt Nước mà anh Lợi đã quan sát từ nảy giờ, chúng tôi ngược núi, lần theo lối mòn để đến khu vực mà theo anh là ong đã đáp xuống. Đoạn đường không dài nhưng chằng chịt dây leo, nhiều phiến đá to, dựng đứng. Dưới đất, hoa lộc vừng rụng thành lớp dày, rất trơn và dễ ngã. Sau khoảng 15 phút băng núi, anh Hậu phát hiện một tổ ong khá lớn, vắt trên thân một cây đa. “Tổ này lớn đây, chắc phải gần 4 lít mật, hôm trước có lên khu vực này rồi nhưng tìm mãi không thấy” – anh Hậu vừa nhìn tổ ong mật vừa nói và bỏ balô xuống đất.

Mật ngọt

Để đánh được tổ ong này, anh Lợi và anh Hậu lấy lá của cây đủng đỉnh quấn quanh bó hương rồi buộc thành bó lớn, bạn rừng các anh gọi đây là quả khói. “Quả khói này có tác dụng tụ khói, vừa có thể xua đuổi ong, vừa tránh bị ong đốt khi mình leo lên cây để lấy mật” – Anh Lợi giải thích. Cùng với quả khói, anh lợi mang theo một con dao nhọn và một túi ni lông dày để đựng mật.

 

Chuẩn bị dụng cụ để lấy mật ong

Sau khi châm lửa cho hương cháy, anh Lợi đội thêm một chiếc mũ trùm kín mặt và cổ, phần phía trước mắt được bảo vệ bằng một mành lưới sắt tái chế để tránh bị ong đốt. Xong xuôi, anh đeo dao nhọn bên hông, lấy một sợi dây thừng dài bỏ vào gùi rồi bắt đầu buộc từ gốc cây để leo lên. Chỉ mất tầm vài phút, anh Lợi đã tiến sát vị trí tổ ong. Nghe tiếng động, cả đàn ong bắt đầu rời tổ để tấn công. Lúc này, anh Lợi vẫn bình tĩnh quay ngược quả khói lại, xả làn khói nghi ngút vào tổ khiến hàng ngàn con ong say khói bay loạn xạ. Tiếp đến, anh Lợi dùng dao cắt lấy phần chóp mật ong, cho vào túi ni lông rồi nhanh chóng xuống đất. Ong bay đi hết, lúc này tôi mới tận mắt được nhìn thấy tổ ong rừng, tổ ong được làm bằng sáp, các vách ngăn liên kết lại với nhau thành hình lục giác dày khoảng 0,5cm, bên trong chứa sáp ong, phấn hoa, nhộng ong và mật ong. Phần dưới là một bầu mật có màu vàng sóng sánh, phần trên của tổ ong là những vách ngăn chứa phấn hoa màu vàng. Nếm thử một chút, mật có vị ngọt thanh phảng phất thêm mùi hương từ phấn của những loại hoa rừng.

“Hôm nay may mắn thật, mới hơn 8 giờ mà đã có được tổ ong lớn, như vậy là đủ ngày công rồi” – Anh Nguyễn Tấn Hậu cười nói. Sau khi lấy được tổ ong mật này, do còn khá sớm, chúng tôi lại tiếp tục ngồi quan sát, ngược dốc, băng qua những phiến đá, dây leo chằng chịt để tiếp tục tìm một tổ ong khác. Đến đầu buổi chiều, vẫn không tìm thêm được, chúng tôi lại men theo lối cũ để xuống núi, trở về. Trên đường về , anh Lợi trải lòng, nghề săn ong rất vất vả. Có khi đi một ngày được hai, ba tổ kiếm tiền triệu, nhưng nhiều lúc chui rúc trong rừng cả tuần cũng về tay trắng. Nghề săn ong cũng lắm hiểm nguy. Nếu không cẩn thận rất dễ bị ong bao vây chích khắp người, gây sốt. Có lúc vội chạy thoát thân đến vấp ngã bong gân, gai cào chảy máu, là chuyện thường. Nhưng theo anh Lợi, đó vẫn chưa phải là cái khó nhất của nghề lấy mật ong rừng. Cái khó nhất ở đây, là làm sao vừa lấy được mật ong rừng đúng độ chín nhưng phải bảo toàn và tránh thiệt hại cho đàn ong. “Những người lấy mật ong rừng chúng tôi chỉ chọn những tổ ong lớn, số lượng ong đông và khi lấy mật chỉ dùng khói để đuổi ong chứ không dừng lửa. Phải tìm đường cho đàn ong sống để tiếp tục sinh sôi, phát triển, đó là lương tâm và cũng chính là trách nhiệm của những người làm nghề này” – anh Lợi tâm sự.

TRUNG THỰC