Giống nếp Hương Bàu hay còn gọi là Hương Lân có từ rất lâu ở các xã cánh đông của huyện Thăng Bình. Tuy nhiên do tập quán sản xuất và đất đai không được cải tạo nên giống nếp truyền thống đã dần mai một. Vụ hè thu muộn mới đây, Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp huyện Thăng Bình đã trồng thử nghiệm giống nếp Hương Bàu tại thôn Bình Khương (Bình Giang) và thôn Vân Tây (Bình Đào đem lại kết quả khả quan, giúp bà con nông dân giữ được giống nếp quý truyền thống.

Đặc sản

Giống nếp Hương Lân có từ rất lâu đời. Những người cao niên trong thôn giải thích rằng, nếu ngày trước, nhà nào nấu 1 nồi nếp Hương Lân chỉ cần mở nắp thì cả xóm đều biết. Nếp Hương Lân thơm, dẻo. Và đặc biệt, nếp Hương Lân được làm thành nhiều loại bánh như bánh tét, bánh chưng để cúng  bàn thờ tổ tiên vào các dịp lễ, tết. Chính vì vậy, giống nếp Hương Lân rất quý tại địa phương và người dân chỉ bán vào dịp cuối năm. Tuy nhiên, qua thời gian dài giống nếp dần mai một, chỉ còn một vài hộ trong thôn  sản xuất. Theo ông  Nguyễn Văn Tự (67 tuổi thôn Bình Khương), mỗi năm gia đình ông chỉ sản xuất duy nhất  200 mét vuông diện tích giống nếp Hương Bàu rồi cất giữ cẩn thận để bán vào dịp Tết Nguyên đán. Vì giá thời điểm lúc đó lên đến 30.000 đồng/kg gạo nếp. Vụ hè thu muộn vừa qua, ông được Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp huyện hỗ trợ về giống nên gieo sạ được 2 sào. Giống nếp này gieo sạ trên chân đất cát pha nhưng cho năng suất cao. Hiện tại mỗi sào cho thu hoạch 200 kg. Ông Nguyễn Văn Tự cho biết, giống nếp Hương Bàu hay còn gọi là Hương Lân, từ thời ông nội của ông đã gieo trồng. Rồi người dân từ đời này sang đời khác cứ thế tự để giống để gieo trồng, nhưng mỗi gia đình chỉ sạ vài trăm mét vuông chứ không nhiều. Ai cũng cất giữ vào trong chum vại để không bị mối mọt, gần đến tết mới đem ra máy rồi đem biếu hoặc bán.

Giống nếp Hương Bàu hay còn gọi là Hương Lân đang được huyện Thăng Bình khôi phục để trở thành đặc sản quê hương. Ảnh Biên Thực.

Những năm trước, gia đình ông  Trần Ngọc Bình (thôn Bình Khương) cũng chỉ sạ giống nếp Hương Bàu được 1 sào từ giống nếp thịt do gia đình để lại. Ở vụ hè thu muộn, ông  Bình  được hỗ trợ 5 kg giống nếp Hương Bàu để sản xuất . Vậy là 1,5 sào ruộng, sau 130 ngày gieo trồng,  ông Bình thu về gần 300 kg nếp. “Đây là vụ nếp được mùa nhất từ trước đến nay do được áp dụng sạ hàng, tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật của cơ quan chuyên môn. Loại nếp này là đặc sản của quê hương rồi, nếu mà nói đến nếp Hương Bàu thì chỉ có người dân các xã cánh đông mới có - ông Bình cho biết.

 Nhân rộng

Vụ hè thu muộn vừa qua, Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp huyện Thăng Bình đã trồng thử nghiệm giống nếp Hương Bàu khoảng 10 ha tại thôn Bình Khương (Bình Giang) và thôn Vân Tiên (Bình Đào). Toàn bộ giống nếp được sản xuất trên chân đất cát và đất bùn pha cát, đảm bảo nước tưới và được gieo cấy theo hàng. Qua một thời gian gieo trồng cho thấy, giống nếp Hương Bàu có thời gian sinh trưởng dao động từ 130-135 ngày, đẻ nhánh khỏe, dạng hạt tròn có màu vàng sáng. Khi hạt đủ độ chín có mùi thơm đặc trưng, cơm dẻo, khả năng chịu úng khá, đặc biệt thích nghi trên nhiều chân đất khác nhau. Theo ông Lê Văn Để- Giám đốc Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp huyện Thăng Bình, sau khi trồng thử nghiệm giống nếp Hương Bàu tại Bình Đào và Bình Giang, thì  ở xã Bình Đào sản lượng cao hơn do chất đất tốt. Năng suất khoảng 2 tạ/sào. Hiện giá bán nếp thịt 10.000 đồng/kg. “ Xu hướng của huyện Thăng Bình trong thời gian đến là nhân rộng loại giống nếp Hương Bàu ra toàn bộ khu vực các xã cánh đông của huyện.  Bởi huyện Thăng Bình muốn giữ lại giống nếp quý  truyền thống để tạo nên đặc sản riêng biệt cho quê hương. Hiện Trung tâm cũng đang tiến hành nghiên cứu mẫu mã, đăng ký sản phẩm độc quyền để giữ lại giống nếp truyền thống. Đây cũng là một trong loại giống nếp đưa vào chương trình OCOP của huyện Thăng Bình thời gian đến”- ông Để nói.

Giang Biên- Trung Thực