Cách đây 45 năm, quân, dân Quảng Nam nói chung và huyện Thăng Bình nói riêng đã làm nên lịch sử bằng cuộc tiến công nổi dậy, giải phóng hoàn toàn quê hương, góp phần làm nên thắng lợi chung của toàn dân tộc vào ngày 30.4.1975. Hôm nay, mỗi khi gợi lại ký ức đó, chúng ta có quyền tự hào về quá khứ hào hùng của những người con được sinh ra trên mảnh đất Thăng Bình.

Trước ngày giải phóng, mảnh đất Thăng Bình có gần 80 đồn bót và cụm cứ điểm của quân địch. Hệ thống khu dồn, ấp chiến lược với bộ máy chính quyền ngụy quân, ngụy quyền đồ sộ ở mỗi xã kìm kẹp nhân dân ta bằng mọi thủ đoạn, nhằm tiêu diệt lực lượng cách mạng ta trên từng vùng. Với chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, từ năm 1969 đến 1972 địch tập trung lực lượng Mỹ - Ngụy với mọi phương tiện vũ khí hiện đại, thực hiện biện pháp “quét và giữ” ở những cứ điểm trọng yếu, vùng giáp ranh, thực hiện chiếm đóng các xã vùng Đông và vùng Tây nhằm chia tách lực lượng cách mạng ta với nhân dân.

 

Địa đạo Bình Túy – nơi ẩn náu của du kích địa phương trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ

Trước tình hình đó, Huyện đội Thăng Bình đã nhanh chóng triển khai chủ trương chiến đấu cho cán bộ Đảng viên, lực lượng vũ trang địa phương, đội công tác các xã, gấp rút chuẩn bị mọi phương tiện, sẵn sàng lực lượng cho chiến dịch. Xác định việc đấu tranh với thế trận trong lòng dân, đến cuối năm 1974, các xã vùng địch tạm chiến đều có cơ sở cách mạng của ta, các xã đã tiến hành xây dựng Chi bộ mật, du kích mật, xây dựng công sự mật nhằm nuôi giấu cán bộ. Các đội công tác xã, bằng mọi cách đã thường xuyên bí mật vào khu dồn ấp chiến lược, chuyển tải các chủ trương, kế hoạch của cấp trên xuống cơ sở nắm tình hình ngay trong lòng địch.

Cựu chiến binh Đỗ Thị Phổ, nguyên Huyện đội phó, Huyện đội Thăng Bình là một trong những người nằm trong đội công tác; sinh ra và lớn lên tại cơ sở cách mạng Bình Định Nam, nơi mà quân địch chốt chặn ở cánh Tây của huyện. Hưởng ứng phong trào “thanh niên xông lên đánh giặc”, năm 18 tuổi, cô gái Phổ ngày ấy đã thường xuyên bí mật tham gia đội du kích tại địa phương, tiếp tế đạn dược, cung cấp lương thực cho quân ta. Trong những lần đi tiếp tế, đã không ít lần lọt vào vòng vây của địch, nhưng bằng sự mưu trí, bản lĩnh của một người chỉ huy đội công tác, bà đã bình tĩnh chỉ đạo đồng đội vượt qua khỏi sự kìm kẹp của địch. Là một người trực tiếp chỉ đạo các cánh quân, tác chiến tăng cường, chỉ huy mở đường cho bộ đội địa phương xuống các xã cánh Đông của huyện góp phần vào thắng lợi chung của Thăng Bình ngày ấy, cho đến bây giờ, Cựu chiến binh Phổ vẫn nhớ như in những giờ phút làm nên lịch sử đó.

Bà Phổ kể, sau Hiệp định Pari năm 1973, lực lượng vũ trang huyện Thăng Bình luôn giữ vững sự liên kết giữa các cánh quân. Ngày 20.3.1975, tôi nhận lệnh đứng cánh khu vực Bình Tú chỉ huy các đội công tác Bình Tú, Bình Trung, Bình An, Bình Sa. Thời điểm này khó khăn trăm bề khi vừa chỉ huy mở đường để hỗ trợ đưa bộ đội xuống cánh Đông, vừa làm nhiệm vụ đưa bảo vệ trục đường để đưa dân công, đưa đạn, lương thực. Nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa các lực lượng, đặc biệt là sự hỗ trợ dẫn đường của du kích địa phương, cánh quân tôi chỉ huy đã vượt qua sự kìm hãm của địch để tiến công. Đến ngày 24.3, nhận lệnh từ cấp trên, tôi chỉ huy mũi tấn công xuống Tú Ngọc, đánh xuống Ngọc Phô, lúc này đội công tác cánh Đông đánh thẳng lên Tư Chánh, địch tháo chạy ra Hà Lam, đến 25.3 Hà Lam hoàn toàn giải phóng.

Sinh ra và lớn lên tại căn cứ điểm cách mạng xã Bình Hải, chứng kiến sự đau thương, mất mát của nhân dân, sự lộng hành của quân địch đã thôi thúc người thanh niên trẻ Trần Hồng Anh đi theo lý tưởng của cách mạng. Trưởng thành từ đội du kích địa phương, qua sự hun đúc ý chí, mưu trí trong từng cuộc tiến công, được cấp trên tin tưởng giao phó nhiều trọng trách quan trọng, chiến sĩ Trần Hồng Anh ngày ấy đã trực tiếp chỉ huy nhiều cuộc tiến công góp phần quan trọng giải phóng quê hương Thăng Bình lúc bấy giờ. Ông Anh nhớ lại, sau khi giải phóng các xã cánh Tây, bộ đội Thăng Bình lúc bấy giờ hình thành hai hướng tiến công nhằm hướng về các xã cánh Đông, tôi trực tiếp chỉ huy bộ phận tác huấn, quân báo, thông tin – trinh sát, đội công tác xã Bình Nam tiến công và giải phóng Bình Nam, Bình Sa, nhằm làm bàn đạp giải phóng các xã còn lại.

Là người đã trinh qua nhiều cuộc chiến đấu, tham gia chỉ huy ở mọi bộ phận tác chiến trong quân đội, cựu chiến binh Trần Hồng Anh bày tỏ, không có thế trận nào bằng thế trận trong lòng dân, chính sự ủng hộ, hưởng ứng, tham gia chiến đấu của nhân dân chính là sức mạnh làm nên chiến thắng của quân đội ta.

“Quần chúng nhân dân không chỉ là lực lượng thông tin nòng cốt tại đại phương, mà còn là hậu phương vững chắc là nên chiến thắng chung của dân tộc ta” - Cựu chiến binh Trần Hồng Anh khẳng định.

Chiến dịch tiến công giải phóng Thăng Bình diễn ra từ ngày 14/3/1975, sau 12 ngày đêm chiến đấu, quân và dân huyện Thăng Bình đã tiêu diệt hơn 4 đại đội địch, phá hàng trăm đồn bốt khu dồn, ấp chiến lược, làm tan rã bộ máy hệ thống ngụy quyền, đưa hơn 80 nghìn dân về làng cũ, ổn định nơi ăn chốn ở. Thắng lợi của quân và dân Thăng Bình đã góp phần cùng với quân và dân các tỉnh dốc toàn lực giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

VĂN TOÀN